In januari 2009 stortte een deel van de gevel in van een flatgebouw aan de Treublaan in Den Haag. Datzelfde gebeurde de afgelopen jaren in meer plaatsen in ons land. Gelukkig raakte nog niemand gewond.

Het loslaten van het metselwerk wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door vergane spouwankers.

Het vergaan van de ankers is een gevolg van:

• Het toepassen van gegalvaniseerde ankers in plaats van roestvaststalen ankers;
• Het plaatsen van te weinig ankers per vierkante meter;
• Het aanbrengen van na-isolatie.

In de jaren zestig en ook nog in de jaren zeventig werden ongeïsoleerde spouwmuren als gevels toegepast, waarin gegalvaniseerde spouwankers zijn verwerkt. Deze ankers moeten ervoor zorgen dat het metselwerk verankerd blijft aan het binnenspouwblad en daardoor niet naar beneden kunnen vallen.

Deze ankers hebben een levensduur van ongeveer 40 jaar. Dat betekent dat de levensduur anno 2010 haar einde heeft benaderd. De levensduur van gegalvaniseerde spouwmuurankers werd nog een bekort, door het uitvoeren van na-isolatie in de spouw, wat in de jaren tachtig als gevolg van de energiecrisis, een veel voorkomende ingreep was.

Door corrosie vermindert de doorsnede van de spouwankers, waardoor de constructieve veiligheid van het gevelmetselwerk in het geding komt en het bezwijken van geveldelen niet ondenkbaar is.

De risicogevels waarvan de constructieve veiligheid mogelijk in gevaar is, zijn te vinden in gebouwen van meerdere verdiepingen hoog, waarbij een traditionele spouwmuurconstructie is toegepast. In het bijzonder grote gemetselde ongedilateerde kopgevels behoren tot de risicogroep.

Het risico wordt vergroot door aangebrachte na-isolatie die de luchtspouw heeft gereduceerd of zelfs tot nul heeft teruggebracht. Door gebrek aan ventilatie en door vochtophoping worden de aanwezige spouwankers verhevigd blootgesteld aan corrosie.

Overheid verlangt onderzoek en inspectie

Het betreft in de regel gebouwen van voor 1980. Al in 2008 deed de overheid via de gemeenten een beroep om risicogebouwen te inspecteren. Vanaf dit jaar zal de overheid controleren of dit advies werd gevolgd. Dat betekent dat gebouwbezitters verzocht zullen worden om inspecties uit te laten voeren.

Eigen verantwoordelijkheid

De gebouwbezitter is via de wetgeving verantwoordelijk voor de borging van de veiligheid van het gebouw. Het is aan te raden om niet te wachten totdat de inspectie verplicht wordt, maar een inventarisatie en keuring uit te laten voeren.

Deze keuring laat de volgende punten zien:

• Of de veiligheid in geding is;
• Of er maatregelen noodzakelijk zijn;
• Welke ingrepen er mogelijk uitgevoerd zouden moeten worden.

Bovenstaande punten geven volledige zekerheid over de gebouwveiligheid.

Spouwmuurkeuring

De risicogevels kunnen van buitenaf gezien in een schijnbaar goede conditie verkeren. Het gevaarlijke degradatieproces speelt zich binnen in de constructie af, wat van buiten dus niet te zien is.

Een spouwmuurkeuring vindt plaats door endoscopisch onderzoek. Een dergelijk onderzoek maakt het mogelijk om in de spouw te kijken en een beoordeling te geven van de hoeveelheid verwerkte spouwankers en de conditie daarvan.

Na-verankering

Het hersteladvies kan zijn om de gevel plaatselijk of geheel te voorzien van na-verankering. De van buitenaf in te brengen ankers vervangen als het ware de constructieve functie van de teloor gegane spouwankers en houden het buitenblad duurzaam op zijn plaats.

Na-verankering gebeurt alleen op basis van sterkteberekeningen die door een constructeur op basis van het keuringsrapport worden gemaakt.

Vervanging

Het hersteladvies kan zijn om het gevelmetselwerk te vervangen. De voorbereiding van zo’n noodzakelijke ingreep is veel uitgebreider dan bij een na-verankering. Daarvoor is nader onderzoek nodig naar de detailleringen van dak- en gevelaansluitingen.

Bestek en tekeningen worden vervaardigd, dilatatiedetails worden ontworpen, de materiaalkeuze voor spouwisolatie wordt bepaald en de eventueel nodige geveldragers worden gedefinieerd en uitgetekend.

Het doel van een gevelvervanging is om te komen tot een nieuwe veilige en duurzame situatie waarbij ook de isolatiewaarde van de gevelconstructie aandacht krijgt.

Beoordeling, toezicht en begeleiding

Vanwege de benodigde deskundigheid op het gebied van herstelaanpak en materiaalverwerking en vanwege het feit dat met na-verankering of vervanging van de totale gevel mogelijk aanzienlijke budgetten moeten worden aangesproken, zijn beoordeling, toezicht op de uitvoering en begeleiding van de werkzaamheden noodzaak.

Samen met het voorkomen van vervolgschade door het plegen van juist onderhoud op basis van een Meerjaren Onderhouds Plan (MOP), vormen begeleiding en toezicht bij eventuele herstelwerkzaamheden het domein van professioneel technisch beheer.

Deze bouwbegeleiding borgt kwaliteit, veiligheid, duurzaamheid, verwerkte materialen en de toegepaste werkmethode van de na-verankering of gevelvervanging, zodat de opdrachtgever zeker is van een optimale uitvoering.

Meer informatie is in te zien op http://www.spouwmuurkeuring.nl/